Jak zainteresować dzieci i młodzież czytaniem? Jak pokazać im świat zawarty w książkach? Jak nauczyciele mogą pomóc dzieciom w radzeniu sobie z emocjami? Na te pytania odpowiedzią było seminarium zorganizowane przez Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Toruniu, które odbyło się 27 kwietnia 2017 r.

Tytuł spotkania Jak pomóc dziecku radzić sobie ze stresem w oparciu opicturebook "Kłopot" Iwony Chmielewskiej przyciągnął nauczycieli, którzy widzą potrzebę pracy z emocjami u swoich podopiecznymi. Konsultantka Anna Piątek (Pracownia Dydaktyki, Doradztwa i Innowacyjnej Edukacji) pomysłodawczyni spotkania i jego organizatorka zaprosiła: Iwonę Chmielewską, cenioną na świecie ilustratorkę i pisarkę, twórczynię obsypywanych nagrodami autorskich książek obrazkowych – picturebooków, Jolantę Liczkowską-Czakyrową, psychoterapeutkę psychoanalityczną oraz Martę Baszewską, której zainteresowania badawcze kierują się w stronę picturebooków i edytorstwa książek dla dzieci i młodzieży.

Uczestników seminarium przywitała Agnieszka Przybyszewska, wicedyrektor KPCEN w Toruniu, życząc zebranym niezwykłych wrażeń oraz owocnych pomysłów do pracy z dziećmi.

Dialog słowa i obrazu

Marta Baszewska scharakteryzowała picturebooki, podkreślając uniwersalny charakter opowieści zawartej w książkach obrazkowych oraz fakt, że czytelnik staje się współautorem tekstu. Picturebooki to literatura dziecięca a nie dla dzieci – podkreśliła prelegentka. Ta pierwsza otwiera się na świat dziecka, druga ma w sobie pierwiastek moralizatorski. Książki obrazkowe są rodzajem literatury totalnej, w której wszystko jest ważne: słowo, obraz, pusta przestrzeń, miejsce umieszczenia rysunku na kartce… Iwona Chmielewska nazwała je książkami gościnnymi, można w nie wejść i pobyć ze swoimi doświadczeniami.

Kłopoty zjawiają się pojedynczo lub stadami

Autorka „Kłopotu” na oczach uczestników seminarium prasowała mały obrus i tak się zdarzyło, jak często w życiu, że nieopatrznie przypaliła go, zostawiając na nim odbity ślad żelazka. Następnie czytała swoją książkę, opowiadając o niej. O tym czym jest „Kłopot”? … o budowaniu mostów między dorosłym i dzieckiem, między słowem a obrazem, budowaniem mostów w sobie, o lęku i napięciach i radzeniu sobie z nimi. Książka mówi również o więzi między pokoleniami trzech kobiet: babci, matki i córki. Artystka podkreśla, że w prostych słowach można mówić o złożonych uczuciach. Poprzez wybór jednego koloru i kształtu, czyli pewne ograniczenie wyobraźni, mogła zejść w głąb myśli, uczuć, emocji…Iwona Chmielewska zaprezentowała, stworzony przez siebie, „Wytwórnik” – pomocnik do rysowania, tworzenia obrazów, które są podstawą picturebooków.

„Zrozumieć” oznacza zrozumieć to, co czuje dziecko

Jolanta Liczkowska-Czakyrowa dokonała interpretacji „Kłopotu” w sposób psychoanalityczny i psychoterapeutyczny. Mówiła o tym, czym może być kłopot w życiu, jakie wywołuje emocje oraz jak radzimy sobie z lękiem. Podawała przykłady dzieci z tzw. kłopotami. W chwilach paniki świat staje się wrogi stąd fantazje o ucieczce od problemu. Jednak, żeby mogła nastąpić zmiana, musi odbyć się ruch wewnętrzny (w sobie) a nie zewnętrzny (uciec najlepiej daleko, „na koniec świata”). Kiedy dziecko ma kłopot, a dorosły nie wie, co zrobić, to jak dziecko ma się czuć bezpiecznie? Dziecko, które ma problemy, powinno otrzymać pomoc od rodziców,czyli dorosłych. Jolanta Liczkowska-Czakyrowa podawała przykłady trudności i problemów dzieci ze swojej praktyki psychoterapeutycznej, ilustrując nimi swoje refleksje.

Rozmawiamy… Ostatnią częścią spotkania były refleksje nauczycieli na temat swoich osobistych doświadczeń, ale również doświadczeń z pracy z dziećmi. Atmosfera otwartości i autentyczności pozwoliła pedagogom mówić o tym, co ich dotknęło w książce „Kłopot”, na co zwrócili uwagę oraz jak widzą możliwość wykorzystania picturebooków w pracy nauczycielskiej.
W dyskusji Iwona Chmielewska zwróciła uwagę na fakt, że rodzice często „patrzą na swoje dzieci brakiem”, czyli tym, czego dzieciom brakuje. To ma swoje konsekwencje. Natomiast Jolanta Liczkowska-Czakyrowa podkreśliła, że dzieci potrzebują autorytetów wśród dorosłych, że doceniają to, co dorośli szczodrze dają od siebie, ze swoich emocji, chcą autentyczności dorosłych.

Wystawa

Warto wspomnieć, że spotkanie uatrakcyjniła wystaw prac dzieci, które wzięły udział w konkursie „Czytamy oryginały” skierowanym do uczniów i nauczycieli języka angielskiego w szkołach podstawowych. Konkurs przygotowała i przeprowadziła Katarzyna Stalkowska, konsultantka ds. języków obcych.

Ewaluacja seminarium była bardzo pozytywna. Nauczyciele pisali:
- Bardzo ciekawe spotkanie dla mnie jako człowiek i nauczyciela.
- Spotkanie wywarło na mnie niesamowite wrażenie i pozytywne doznania.
- Ważne było dla mnie, jak budować i odbudowywać relacje. Jak ustawiać granice?
- Jestem bardzo zadowolona z faktu, że zainwestowałam czas w te zajęcia.

Dużo osób wyraziło chęć uczestniczenia w podobnych spotkaniach.

Anna Piątek podziękowała prelegentkom za niezwykle inspirujące spotkanie i uczestnikom za przybycie i zainteresowanie tematem. Wyraziła nadzieję na kolejne spotkania, które wraz z konsultantką Danuta Potręć chętnie podejmie się zorganizować.

prac. Danuta Potręć – Pracownia Informacji i Promocji